NVvP

TOELICHTING

Stress, de HPA-as en psychopathologie zijn al decennialang onderwerp van studie, leidend tot de cumulatieve-stresshypothese. Toenemend wordt zichtbaar dat bij dieren (lagere zoogdieren en primaten) de ervaren moederlijke zorg mede bepalend is voor de afstemming van neuro-hormonale processen, waaronder de HPA-as. De eerste gegevens uit humaan onderzoek bevestigen een dergelijk mechanisme bij mensen. Hiermee zorgt de natuur dat het nageslacht optimaal voorbereid is op de latere omgevingseisen. 'Diegenen die de genen omgeven' blijken van essentieel belang voor (het tot expressie komen van) diezelfde genen. Anders gezegd: gen-omgevingsinteracties worden gemedieerd door affectieve interpersoonlijke relaties (Van Reekum & Schmeets 2008). Daaropvolgende gebeurtenissen zijn echter mede bepalend: de mismatch-hypothese.

Deze kennis heeft gevolgen voor het te hanteren ontwikkelingsmodel. Gangbare ontwikkelingsmodellen leiden vaak tot de impliciete veronderstelling dat de genen uiteindelijk het primaat hebben. De hedendaagse visie in cel-biochemie en moleculaire biologie laat een meer interactioneel model zien waarbij (wijzigingen in het) cytoplasma het genoom doen veranderen: Natural Genetic Engineering. De focus lijkt zich meer te richten op 'What the cell does to and with its genome', dan op 'What the genome directs the cell to do' (Shapiro, 2009).

LEERDOELEN

- Het verschaffen van basale neurobiologische kennis die noodzakelijk is om de (ingewikkelde) relatie tussen (de werking van) genen en omgevingsinvloeden te kunnen begrijpen (Kushner).

- Het gedifferentieerd kunnen beoordelen van de relatie tussen vroege stress, het epigenetisch geprogrammeerde fenotype en het ontstaan van psychopathologie (De Kloet).

- Inzicht in de factoren die ons denken over de werking van genen belemmeren; revisie van het Centrale Dogma van Frances Crick (Shapiro 2009) (Schmeets).