Klumpers, U.M.H., Veltman, D.J., Tol, M.J. van, Boellaard, R., Lammertsma, A.A., Hoogendijk, W.J.G.
Locatie(s): 0.4 Brussels / 0.5 Paris
Categorie(ën): Neurowetenschappen; Symposium
DOEL
Totale slaapdeprivatie (TSD) bij gezonde volwassenen leidt tot vermoeidheid, neurocognitieve vertraging en stemmingsveranderingen. Om wakker te blijven worden deze effecten deels gecompenseerd door centrale, stressregulerende hersensystemen, resulterend in veranderde dopamine- en cortisolspiegels. Deze systemen zijn niet eerder in relatie tot elkaar bestudeerd.
METHODE
12 gezonde vrijwilligers werden 1 nacht wakker gehouden. Zowel na normale nachtslaap, als de ochtend na TSD, ondergingen zij een fMRI-scan tijdens de uitvoering van een semantische affectieve classificatietaak. Speekselcortisol werd op beide dagen op 7 tijdstippen verzameld. Dopaminebinding werd bepaald op beide ochtenden door gebruik te maken van de positron-emissie tomografie (PET) ligand [11C]raclopride. Stemming werd gemeten met de Beck depression inventory (BDI) en visuele analoogschalen.
RESULTATEN
Na TSD verminderden de subjectieve energie, concentratie en snelheid van denken, maar niet de stemming. Bij de fMRI-taak nam de reactiesnelheid af voor neutrale en positieve woorden. De accuraatheid verminderde trendmatig voor zowel neutrale woorden, als voor positieve woorden met een negatieve afleider. Slaapdeprivatie leidde tot een toename van bilaterale frontale activiteit bij het verwerken van positieve woorden. Negatieve woorden activeerden de linker insula en de rechter dorsolaterale prefrontale cortex. De cortisol-uitscheiding was significant lager op dag 2 in vergelijking met dag 1. Raclopride-PET liet een verlaagde binding zien van [11C]raclopride in de linker nucleus caudatus, putamen en thalamus.
CONCLUSIE
TSD induceert bij gezonde volwassenen uitgebreide cognitieve, neurofysiologische en endocriene veranderingen. Deze worden gekenmerkt door verminderd cognitief functioneren, ondanks een toename van regionale hersenactiviteit. De uitgebluste HPA-as-respons en afgenomen [11C]raclopride-binding in de basale ganglia wijzen erop dat om wakker te blijven aanpassingen noodzakelijk zijn in de biologische regelsystemen. Dit vormt een verklaringsmodel voor het effect van slaapdeprivatie bij stemmingsstoornissen.