Bak, M.L.F.J., Os, J.J. van, Drukker, M.
Locatie(s): Johannes Ramaer Zaal
Categorie(ën): Farmacotherapie; Symposium
ACHTERGROND
Metabole effecten van antipsychotica (AP) zijn serieus, maar ze verschillen in ernst per AP. Reviews en meta-analyses zijn doorgaans beperkt tot tweedegeneratie-AP (SGA) en stratificeren niet voor de duur van het AP-gebruik en de leeftijd van patiënten.
DOEL
De hypothese uitwerken dat alle AP’s gewichtstoename geven en dat dit geassocieerd is met de duur van het gebruik en een jongere leeftijd.
METHODE
Een systematische meta-analyse werd uitgevoerd van alle klinische onderzoeken naar AP’s gepubliceerd van 1999 tot 2011 waarin gewichtsverandering werd vermeld. De duur van AP-gebruik werd gestratificeerd naar 38 weken. De leeftijd werd in drie groepen verdeeld: 17-35 jaar, 35-55 jaar en >55 jaar. Forest plots per periode en per leeftijd werden gegenereerd met het STATA metan-commando.
RESULTATEN
Er zijn 388 artikelen geïncludeerd met gegevens over gewichtsverandering. Olanzapine geeft de meeste gewichtstoename bij AP-naïeve patiënten tot 6 weken (3,4 kg; 95%5BI 2,3 - 4,6) en na 38 weken (95%BI 13,7 kg (95%BI 10,1 - 17,2).
Alle andere middelen geven binnen 6 weken gewichtstoename variërend per middel; aripiprazole 0,8 kg, clozapine 6,5 kg, quetiapine 1,9 kg, risperidone 2,7 kg.
Op de lange termijn (duur >38 weken) neemt het gewicht verder toe; aripiprazole 1,1 kg, haloperidol 7,4 kg, perphenazine 1,5 kg, quetiapine 1,5 kg en risperidone 6,3 kg.
Bij switchen van AP geeft alleen aripiprazole gewichtsverlies (-0,3 kg). De overige middelen leiden tot gewichtstoename waarbij duur is geassocieerd met gewichtstoename. Voor de langste tijdsperiode van >38 weken is uiteindelijk de gewichtstoename per middel; aripiprazole 0,4 kg, chlorpromazine 1,9 kg, clozapine 8,1 kg, haloperidol 1 kg, olanzapine 3,7 kg, perphenazine 4,8 kg, quetiapine 1,6 kg, risperidone 2,3 kg, ziprasidone 0,25 kg. Uitsplitsend naar leeftijden is de gewichtstoename groter bij <35 jaar.
CONCLUSIE
Langer AP-gebruik en een jongere leeftijd zijn geassocieerd met gewichtstoename door AP, met name bij AP-naïeve gebruikers. Het effect van switchen is beperkt. Deze bevindingen hebben klinische consequenties ten aanzien van farmacotherapeutisch beleid.